Uzman mı üst düzey yönetici mi?

25.11.2010

İleriyi gören şirketler krizin yaklaşmakta olduğunu tahmin edip A ve B planlarını çok önce hazırladı ve istihdam politikalarını da ona göre ayarladı. Eleman çıkarmayı son çare olarak planlayan bu şirketler, yapacak başka bir şey kalmadığında öncelikle hangi çalışan grubunu işten çıkarır? Genellikle, çoğunluğu kapsayan çalışan grubunu, yani uzman statüsündeki çalışanlarını... Tabi şef ve amir konumundaki orta düzey yöneticiler arasından da gönderilenler olur. Peki ya üst düzey yöneticiler?

Daha az yönetici daha fazla uzman

Gelişmiş ülkelerde şirketin başarısızlığının CEO'ya fatura edildiğini görüyoruz; Türkiye'de de son haftalarda kriz nedeniyle yoğun tensikat yapan bir bankanın bazı üst düzey yöneticilerinin de işten ayrıldığı basına yansıdı. Ama genelde öncelik, elemanlara veriliyor. Oysa çalışanlar işten çıkarmalarda "önce üst yönetim gitmeli" diyor. Yenibiris.com okurları arasında yapılan ankete oy veren yaklaşık 9 bin kişinin yüzde 52.9'u "işten çıkarmalarda öncelikle üst düzey yöneticiler gitmeli" seçeneğini işaretledi. Uzmanlar ve mavi yakalılar seçeneklerinin her biri ise yüzde 20'lerde kaldı. Çalışanlar kendilerinin değil, yüksek maaş ve primler alan üst düzey yöneticilerin öncelikle gönderilmesi gerektiğini düşünüyor. Üstelik sadece onlar değil, işin bizzat içindeki birim olan insan kaynakları (İK) yöneticileri de aynı fikirde. Yaptığımız bir başka ankette Yenibiris.com üyesi olan İK profesyonellerinin (1355 kişi) yarısından fazlası (% 55) tensikat durumunda üst yönetime öncelik verilmesi gerektiğine inanıyor. Böyle düşünenlerden biri de HP İnsan Kaynakları'nın başındaki Adnan Erdoğmuş. Aynı zamanda hukuk danışmanı olan Erdoğmuş, davet ettiğimiz bir toplantıda açıkça yönetim kademelerinden feragat edilebileceğini söyledi: "İşten çıkarma yapılacaksa elemanlar değil, öncelikle üst düzey yöneticiler gitmeli". şirketlerinde de daha az yönetici, daha fazla uzmanla işi yürütmek istediklerini ekledi. HP'de yöneticilerin ayrı ofislerinin olmaması da bu anlayışın göstergesi demek ki. Uzmanların elden çıkarılması kriz sonrası şirketlere yeni bir yük getirecek. Eğer personelde azaltma yapılacaksa bunun yönetim kademelerinden yapılması, işletmeyi bu yükten kurtaracak, kriz sonrası deneyimli eleman sıkıntısı çekilmeyecek böylelikle. 

Türkiye ortalaması: İki kat maaş

Peki Türkiye'de elemanlar ve yönetim kademeleri arasında ücretler açısından ne kadar fark var? Çokuluslu ve büyük sermayeli kuruluşlarda çok daha büyük fark sözkonusu olsa da (bunda prim ve ikramiyelerin de payı var) ülke geneline baktığımızda yarı yarıya bir oran görüyoruz. Yöneticiler, uzman-şef kadrolarının iki katı kadar maaş alıyor. Ücret araştırmaları yapan Poyraz Danışmanlık'ın "Türkiye'de Ücretler" raporuna göre, uzman pozisyonu ile yönetici arasında kabaca % 45 - % 50 gibi ortalama bir aralık var. Bu, yüzde 65'e kadar çıkıyor. Burada makası açan, yani ikisi arasındaki farkı artıran unsur, özellikle « Direktör », « Koordinatör » gibi pozisyonlar. İşin yapıldığı « alan » da yönetici maaşını artıran bir faktör. Yönetim danışmanı Onur Uzman, alt kadrolarında bir veya birden çok müdür çalıştıran direktör ve koordinatörlerin iki kat değil, çok daha fazla kazandığını söylüyor. Karşılaştırma uzman-şef düzeyi ile bölüm/birim yöneticisi müdürler, yani orta kademe yöneticiler arasında yapıldığında bu farkın daralması sözkonusu. 

Sonuçta maliyet olarak kabaca, prim ve ikramiyelerini eklediğimiz bir direktörün, en az üç uzmana (bazen daha bile fazla) bedel olduğunu söylemek mümkün.

Yazar:
Didem Tekin